KARAKUŞ TÜMÜLÜSÜ
Kommagene ailesine ait mezar yeri olarak II.Mithridates tarafından Dünyanın en güzel kadını dediği annesi İsias için inşa ettiği anıt Kahta ilçemize 12 km kuzeyde yer almaktadır. Daha sonra Pers prensleri ile evli olan kız kardeşleri Laodike ve Antiochis’in, Pers- Roma savaşında Romalıları kazanması sonucu öldürülmesiyle onları da Karakuş Anıt Mezarına gömdürmüştür. Bu yüzden Kadınlar mezar yeri olarak ta anılmaktadır.
Tümülüs 110 metre çapında ve ilk yapıldığında 30 metre yükseklikte olup, tümülüsün çevresinde alt adet sütün yapılmış ancak günümüze kadar dört adet sütün ayak kalmıştır. Özellikle Cendere Köprüsü yapılırken, Cendere Köprüsünü yapan XVI. Roma lejyonu tarafından burada bulunan büyük taşlar köprü inşaatında kullanılmak üzere götürülmüştür. Sütunlar arasındaki mesafe 130 metre ve 7 metre yüksekliğinde olup ayakta kalan dört sütundan Kartal heykelinin bulunduğu sütun yedi adet blok taştan yapılırken diğer üç sütun altı adet blok taşın üst üste konulmasıyla oluşturulmuştur.
Tümülüsün güneye bakan yönünde, 2,54 metre yüksekliğinde Kartal figürü, kuzeydoğu da bulunan iki sütundan biri üzerinde baş bölümü eksik boğa heykeli ve sütun, kuzey batıda bulunan tek sütunda II. Mithridates ve kız kardeşi Laodike’nin kabartmaların olduğu tablet ve yine bu alanda bir aslan heykeli sütunu yıkıldığı için yerde bulunmaktadır.
Kommagene devletinin Roma İmparatorluğunca ilhak edilmesi sonucunda, Kommagene Devletine ait birçok yerin tahrip edilmesinden Karakuş Tümülüsü de nasibini almıştır. Orjinalinde surlarla çevrili Karakuş tepesinin tonlarca ağırlıktaki taşları Cendere Köprüsü inşaatında kullanılırken, Tümülüsün mezar odaları da XVI. Roma lejyonu askerleri tarafından tahrip edilmiştir.
KARAKUŞ TEPESİNDE BULUNA SÜTUNLARDAKİ YAZILARIN TERCÜMESİ
Kuzey doğuda bulunan ikili sütundan doğudaki sütunun üst bölümünde:
‘Büyük Kral Mithridates bu hierothesionu annesi İsias, kız kardeşi Antiokhis ve Antiokhis’in kızı Aka için yaptırdı’.
Kuzey batıda bulunan sütunun başlığı üzerinde:
‘Büyük Kral Antiokhos ve Kraliçe İsias’ın oğlu Büyük Kral Mithridates, bu anıtı kralın kız kardeşi ve Kralların Kralı Orodes’in karısı Kraliçe Laodike’nin ebedi anısına yaptırdı’.